….. What’s in a name
Het hout van een whiskyvat is niet zomaar wat bij elkaar gezocht hout. Het maken en onderhouden van whiskyvaten is een waar vakmanschap waarbij veel precisie en ervaring nodig is. Er bestaat ook geen whisky zonder vat zou je denken. Echter schijnt er tegenwoordig ook een techniek gebruikt te worden waarbij het brouwproces er anders aan toe gaat. Bij dit brouwproces wordt de spirit in een container gepompt. Het vat/hout wordt hieraan toegevoegd om op die manier de smaken van het hout in de whisky te laten trekken. Ik ben meer van de authentieke benadering!
In 2019 heb ik de Cooperage (werkplaats waar vaten gemaakt en gerepareerd worden) van de Nephin Distillery in Foxford bezocht. Ik kreeg hier een warm onthaal van Darren (bedrijfsleider). Hij gaf mij een rondleiding door de werkplaats en liet mij zien hoe de net binnengebrachte Bourbonvaten uit Amerika werden gecontroleerd en gerepareerd voor de volgende ‘bewoners’. Het is prachtig om te zien hoeveel liefde en passie er wordt gewijd aan deze eeuwenoude ambacht. Uiteraard ben ik na deze rondleiding doorgereden naar de distilleerderij van Nephin, deze ligt op 20 minuten rijden van de Cooperage in Lahardane. Dit was een ervaring die zijn eigen verhaal verdient, dit was helemaal geweldig en wordt daarom vervolgd.
Whiskyvaten zijn er in verschillende soorten en maten en in deze blog zal ik de meest gebruikte vaten bij langs gaan. In komende blogs ga ik dieper in op bepaalde zaken zoals houtsoort en vatgrootte.
De bekendste kleine vaten zijn vaten met een inhoud van 50 tot 125 liter. Deze vaten worden aangeduid met de term Quarter cask. Er bestaat ook een Octain cask, deze heeft meestal een inhoud van 45-65 liter en een Table top cask welke meestal een inhoud van 5 liter heeft. In kleine vaten, zoals de hierboven genoemde, gaat de rijping van de whisky veel sneller dan in grote vaten. Zo smaakt een 8 jarige Quarter cask bijvoorbeeld als een 12 jarige whisky. Laphroaig is één van de weinige distilleerderijen die een Quarter cask botteling in het assortiment heeft zitten maar door de grote commerciële whisky industrie wordt er verder zo goed als geen gebruik gemaakt van kleine vaten.
Een ander type vat is de Bourbon barrel en is gemaakt van Amerikaans eikenhout. Dit vat is van binnen geblakerd (getoast) en heeft een inhoud van 200 liter. Deze vaten worden na gebruik vaak verscheept naar Ierland of Schotland om daar een tweede leven te krijgen bij een andere destilleerderij. Dit is de reden waarom je ‘bourbon cask’ op een schots etiket zou kunnen tegenkomen.
Een Hogshead is in de regel een vat met een inhoud tussen de 240 en 300 liter. Hogshead is een heel oude maat voor een wijnvat en samen met de Bourbon barrel het meest gebruikte vat om whisky in te laten rijpen.
Een Sherry butt is een 500 liter vat dat vaak gemaakt wordt van Noord-Amerikaans eikenhout. De reden hiervoor is dat het hout van de Noord-Amerikaanse eik veel minder poreus is dan Frans of Spaans eikenhout. Zoals de naam al doet vermoeden worden deze vaten alleen gebruikt voor het rijpen van Sherry en het narijpen van een whisky met een Sherry finish.
De Port pipe is een vat van 650 liter. Dit zijn hoge smalle vaten die worden gebruikt voor het rijpen van port en geven bij het narijpen van whisky de bekende Port wood cask finish mee.
Als laatst benoem ik de Madeira Drum. Dit is ook een 650 liter vat en deze korte ronde vaten worden gebruikt voor het rijpen van Madeira wijn. Deze vaten geven bij het narijpen een Madeira cask finish aan de whisky. Hierbij moet benoemd worden dat deze vaten zeer uitzonderlijk gebruikt worden bij het finishen van whisky. Nu wil het heugelijke feit dat Glenmorangie net een nieuwe botteling uit heeft genaamd ‘A tale of Cake’. De inhoud van deze flessen heeft op een Madeira Drum gerijpt en is in gelimiteerde oplage verkrijgbaar. Hierover later meer…
Volgens de Schotse, Ierse, Canadese, Amerikaanse en Japanse wetgeving moet whisky gerijpt worden op eikenhout. De meeste grote whisky producerende landen zoals Taiwan en India nemen dit over. Nu hoor ik je denken, India en whisky?! India is een grote producent als het gaat om whisky maar waar in Schotland veel whisky geëxporteerd wordt, blijft veel van de productie van India in eigen land. Het eikenhout van de whiskyvaten wordt ruwweg in drie typen eikenhout onderverdeeld: Europees- (quercus robur, zomereik), Amerikaans- (quercus alba, wit) en Japans- (Quercus alba, wit) eiken. Japans eiken is vrij zeldzaam en wordt bijna altijd in Japan gebruikt. Het hoofdstuk Japanse whisky’s zal ook ruim aan bod komen. Want in het land van de rijzende zon weten ze daar ook wel raad mee!